پتاسیم یدات یک ترکیب معدنی متشکل از یون های مثبت پتاسیم و یون های منفی ید که با سه اتم اکسیژن پیوندهای یگانه و دوگانه دارد. پودری سفید رنگ و بدون بو می باشد و به عنوان یک اکسید کننده در صنعت غذایی، داروسازی مورد استفاده قرار می گیرد.
پتاسیم یدات در تولید نمک و نان های صنعتی به کار می رود. تقریبا بلافاصله پس از مخلوط کردن، پیوندهای پروتئینی گلوتن را در خمیر نان اکسید و تقویت می کند. واکنش هایی را که باعث می شود نان در حین پخت افزایش یابد سرعت می بخشد.
پتاسیم یدات و خمیر نان!
تولید نان از روش سنتی تخمیر به فرآیندهای مکانیکی جدیدی وابسته به اکسید کننده سریع تغییر کرد! فرآیندهای سنتی از ترکیب مجدد فرایند مکانیکی و شیمیایی ساختار گلوتن استفاده می کنند.
فرآیندهای جدید در تولید صنعتی پتاسیم یدات امکان استفاده از مقادیر بیشتر اکسیدان های با عملکرد سریع یا ترکیبی از اکسیدان های کند و سریع را فراهم می کند.
مشخصات شناسایی و خواص پتاسیم یدات
| خواص | مشخصات |
| دانسیته (g/cm۳) ۳.۸۹ | فرمول شیمیایی KIO۳ |
| نقطه ذوب (۰C) 560 | وزن مولکولی (g/mol) 214 |
| حلالیت در آب (در ۰C 25) (g/100ml) 9/16C | شماره (CAS No) 7758-05-6 |
تولید پتاسیم یدات،
این ماده را می توان با ذوب کردن یدید پتاسیم با کلرات پتاسیم، برمات یا پرکلرات تولید کرد:
KI + KClO۳ → KIO۳ + KCl
مذاب با آب استخراج شده و پتاسیم یدات از محلول جدا می شود. در اروپا و آمریکای شمالی، این ماده (۵۹.۵ درصد ید) به دلیل ثبات آن، منبع غنی سازی ید برای مواد غذایی و خوراک است.
پتاسیم یدات در درجه اول به عنوان منبع ید به نمک و نان اضافه می شود، اما برخی از کشورها مانند روسیه آن را به نان اضافه نمی کنند.
کاربرد پتاسیم یدات چیست؟
از این ماده به عنوان تقویت کننده در خمیر نان استفاده شود. این ماده اغلب در ترکیب با برومات پتاسیم به عنوان اکسید کننده کند عمل می کند. میزان استفاده برای پتاسیم یدات اندک است و غالباً محدود کننده است، زیرا مقدار زیاد آن نان را با کیفیت پایین تر تولید می کند.
بر اساس مقررات FDA آمریکا، به عنوان یک ماده غذایی معمولاً ایمن (GRAS) شناخته شده برای استفاده تحت این شرط می باشد که میزان استفاده در تولید نان، بر اساس وزن آرد بیش از ۰.۰۰۷۵ نباید باشد.
البته در اتحادیه اروپا، استرالیا، نیوزیلند و کانادا، استفاده از پتاسیم یدات به عنوان تقویت کننده خمیر ممنوع است. همچنین از آن به منظور تامین ید مورد نیاز بدن انسان در نمک خوراکی استفاده می شود. این ماده در برخی از شیرخشک ها نیز به کار می رود. برای افزایش ید در خوراک دام و طیور نیز استفاده می شود.
کاربرد خاص و البته مهم آن در محافظت بدن در برابر اشعه رادیواکتیو می باشد که این موضوع را سازمان سلامت جهانی تایید کرده است. قرص پتاسیم یدات برای کارمندان مراکز هسته ای توصیه و استفاده می شود.
آیا پتاسیم یدات، سمیت دارد؟
پتاسیم یدات بسیار پایدار و اکسنده است و با مواد آلی ناسازگار است! می تواند باعث سمیت شبکیه چشم شود که به سلولهای RPE و نور گیرنده آسیب می رساند.
بازیابی عملکرد شبکیه بستگی به میزان جذب شیمیایی، بازسازی RPE و عملکرد بازیابی سلول های نوری گیرنده دارد. پتاسیم یدات اگر مستقیما خورده شود باعث مشکلات گوارشی شده که در این صورت نیاز است تا مقدار زیادی شیر بنوشید و سریعا به پزشک مراجعه کنید.
لازم است در محیطی بدون نور آفتاب، گرم و خنک ذخیره شود. به دور از مواد کاهنده و آلی و در ظرف هایی کاملا پلمپ شده نگه داری گردد.
بیشتر بدانیم | سدیم سولفات : خواص، تولید طبیعی، مصنوعی و کاربردهای آن در صنایع