اسید سولفوریک مایعی بی رنگ و روغنی که از ترکیب گوگرد، اکسیژن و هیدروژن ساخته شده است و از قوی ترین و پرکاربردترین اسیدهای معدنی در صنایع می باشد. قابلیت حل شدن در آب با هر درصدی را دارد.
خاصیت خوردگی بالایی دارد به طوری که در اثر برخورد با مواد معدنی و فلزات می شود. عمده کاربرد آن در صنعت های کشاورزی، خوراکی، غذایی و پتروشیمی و پالایشگاه می باشد. به علت همین تنوع کاربری، یکی از بزرگترین بازار های مواد شیمیایی را دارد و با عنوان “پادشاه مواد شیمیایی” خوانده می شود.
لازم است در هنگام استفاده ایمنی فضای کار با اسید سولفوریک را رعایت کنید زیرا بسته به غلظتی که استفاده می کنید می تواند موجب سوختگی پوست شما شود چون اسیدی بسیار قوی است.
زکریای رازی، کاشف اسید سولفوریک
این بار دانشمندان مسلمان در قرن نهم هجری خوش درخشیدند و زکریای رازی اسید سولفوریک را زمانی کشف کرد که فرایند تقطیر خشک زاج سبز یا همان سولفات آهن و کات کبود یا همان سولفات مس را انجام می داد.
او با حرارت دادن این مواد و تجزیه آنها ترکیبات دیگری از جمله SO3 و آب را بدست آورد، سپس وی با ترکیب این دو توانست محلول رقیقی از این اسید را کشف و معرفی کند.
بعدها یعنی حدود قرن ۱۷ میلادی، دانشمندان در سایر نقاط جهان با ترجمه کردن متون دانشمندان مسلمان توانستند با همین روش و روش های دیگری میزان غلیظ تر آن را که صنایع مختلف خواهان آن بودند را تولید کنند.
خواص و اطلاعات شناسایی
| خواص | مشخصات |
| دانسیته (g/cm۳) ۱.۸۴ | فرمول شیمیایی H۲SO۴ |
| نقطه ذوب (۰C) 10 | وزن مولکولی (g/mol) 98.08 |
| نقطه جوش (۰C) 290 | شماره (CAS No) 7664-93-9 |
| حلالیت در آب محلول | نام ها جوهر گوگرد، هیدروژن سولفات |
مراحل تولید و نگهداری اسید سولفوریک
اسید سولفوریک از مولکول های قطبی با پیوندهای هیدروژنی تشکیل شده است. تولید صنعتی آن در طی سالیان با روش های مختلفی انجام شده است.
روش سه مرحله ای تماسی که بسیار معروف و مهم در تولید صنعتی اسید سولفوریک است و اولین بار یک تاجر سرکه انگلیسی آن را اختراع کرد و همچنان هم ادامه دارد. طی سه مرحله به ترتیب:
۱- تهیه و آماده سازی SO۲
۲- تبدیل SO۲ به SO۳ به روش اکسیداسیون کاتالیستی
۳- تولید اسید سولفوریک در اثر واکنش گرمازا با آب
در واقع این روش با عنصر گوگرد شروع می شود و در آخر هم جوهر گوگرد که نام دیگر آن است تولید می شود. استفاده از مخازن و تجهیزاتی که در برابر خوردگی سولفوریک اسید خورنده مقاوم باشند نیاز است. استفاده از مخازنی از جنس آلیاژ فولاد کربنی به دلیل مقاومت بالای آن در فرسودگی و خوردگی، بهترین گزینه می باشد.
استفاده از اسید سولفوریک، در صنایع مهم و مادر
صنایع شیمیایی در تولید محصولات خود مانند احیای آلومینیوم، ضدیخ، دارویی و حشره کش ها به دفعات از اسید سولفوریک استفاده می کنند. پالایشگاه در تصفیه مواد نفتی و اسیدی کردن چاهای نفت آن را به کار می برد.
صنعت فولاد، کشاورزی و سایر صنایع مهم دیگر ازجمله کاغذ سازی و رنگ هم از آن به عنوان یک ماده شیمیایی اسیدی و واکنش دهنده آن را مصرف می کنند.
در بسیار از فرایندهای صنعتی اسید سولفوریک نقش کاتالیزور را دارد و همین امر موجب شده است که همه به دنبال روش های بازیابی این اسید پر مصرف در صنعت دارند.
ایمنی در هنگام استفاده
اسید سولفوریک جزو دسته مواد بسیار خطرناک از نظر سلامتی انسان محسوب می شود. زیرا در اثر تماس سریع واکنش می دهد و موجب خوردگی هر سطحی می شود.
تنفس در محیطی که آن وجود دارد موجب تحریک ریه ها و حالت تنگی نفس می شود که اگر غلضت آن زیاد باشد منجر به آب آوردن ریه می شود. آسیب به پوست، دندان ها، چشم ها و معده از عوارض بودن در محیطی که در آن اسید سولفوریک استفاده می شود.
بیشتر بدانیم | پتاسیم یدات چه نوع ترکیبی است؟ خواص، تولید، کاربردها و سمیت!