رودیم یک عنصر فلزی سفید نقره ای است، در برابر خوردگی بسیار مقاوم، و بسیار درخشان است. این ماده در تولید جواهرات، آینه ها، و چراغ ها استفاده می شود، همچنین در اتصالات الکتریکی و برای موتورهای توربین هواپیما به همراه آلیاژ پلاتین به کار می رود.
از کاربردهای دیگر این عنصر برای تولید اسید نیتریک و استفاده در هیدروژناسیون ترکیبات آلی می باشد. استفاده از رودیم به عنوان کاتالیزور خودرو، همراه با پلاتین و پالادیوم برای کنترل انتشار گازهای خروجی استفاده می شود.
بر اساس گزارش kitco آفریقای جنوبی منبع اصلی این ماده است و تقریباً ۶۰٪ از منابع رودیم جهان را تشکیل می دهد، روسیه دومین تولید کننده بزرگ است، اگرچه فروش آن مانند سایر PGM ها بی ثبات است و منوط به مداخله سیاسی می باشد.
قیمت بالای ردیم در اواخر دهه ۱۹۸۰ میلادی، منجر به افزایش تولید این عنصر از آفریقای جنوبی شد، به طوری که این افزایش عرضه در درجه اول، عامل کاهش قیمت رودیم در طی دهه ۱۹۹۰ بوده است. وقفه ها در عرضه این ماده توسط روسیه از اوایل سال ۱۹۹۷ کمک کرده تا قیمت رودیم به شدت بهبود یابد.
خواص و مشخصات شناسایی رودیم
| خواص | مشخصات |
| شکل فیزیکی فلز نقره ای رنگ | فرمول شیمیایی ۴۵Rh |
| دانسیته (g/cm۳)۱۲.۴۱ | وزن اتمی استاندارد ۱۰۲.۹۰۵ |
| نقطه ذوب (۰C)1964 | شماره (CAS No) ۷۴۴۰-۱۶-۶ |
| نقطه جوش (۰C)3695 | ساختار کریستالی مکعبی fcc |
کشف رودیم
رودیم در سال ۱۸۰۳ میلادی توسط ویلیام هاید ولاستون، شیمیدان انگلیسی، اندکی پس از کشف عنصر پالادیوم کشف شد. ولاستون از تکه سنگ معدن پلاتین که از آمریکای جنوبی بدست آورده بود، فلز ردیم را استخراج کرد. این ماده معمولاً از استخراج و تصفیه پلاتین بدست می آید.
البته برای اولین بار، ولاسیتون توسط شیمی دان فرانسوی Hippolyte-Victor Collet-Descotils از احتمال وجود عنصر جدیدی در سنگ پلاتین مطلع شد که وی معتقد بود رنگ قرمز بعضی از نمک های پلاتین به دلیل وجود فلزی ناشناس است.
پس از یک سری واکنش های شیمیایی، ولاستون توانست پلاتین و پالادیوم را از نمونه سنگ معدن پلاتین حذف کند. به گفته آزمایشگاه جفرسون، او با یک پودر قرمز تیره روبرو شد، که نهایتا مشخص شد کلرید سدیم رودیم بوده است.
کاربردهای ردیم
کاربرد اصلی رودیم در مبدل های کاتالیزوری است که برای پاکسازی گازهای خروجی خودرو طراحی شده است. این عنصر غالباً همراه با پالادیوم و یا پلاتین، از طریق کاهش اکسید نیتروژن در گازهای خروجی، این کار را انجام می دهد.
از آنجا که رودیم کاملاً درخشان و مقاوم در برابر لکه دار شدن است، از آن به عنوان روکش برای جواهرات، نورافکن ها و آینه ها استفاده می شود. طبق RSC، در صنایع شیمیایی، از ردیم به عنوان کاتالیزور در ساخت اسید نیتریک، اسید استیک و هیدروژناسیون استفاده می شود. سایر موارد استفاده برای رودیم، شامل پوشش الیاف نوری، بوته ها، عناصر ترموکوپل می باشد.
به گزارش RSC، از آنجا که این ماده مقاومت الکتریکی کمی دارد و در برابر خوردگی بسیار مقاوم است، به عنوان ماده رابط الکتریکی نیز مورد استفاده قرار می گیرد. رودیم اغلب با پلاتین و ایریدیم آلیاژ می شود و یک فلز مقاوم در برابر اکسیداسیون ایجاد می کند که می تواند در برابر دمای بالا مقاومت کند.
به گفته Lenntech، این آلیاژها در سیم پیچ های کوره، نوک های قلم، سوزن های گرامافون، ترموکوپل و سیم های مقاوم در برابر حرارت بالا، الکترودهای شمع های هواپیما، یاتاقان ها و رابطهای الکتریکی استفاده می شوند.
ردیم هیچ کاربرد بیولوژیکی شناخته شده ای ندارد، در حالی که برخی از ترکیبات رودیم سرطان زا هستند، اما تقریباً هیچ موردی از ابتلای انسان به این عنصر گزارش نشده است. این مساله ممکن است به این دلیل باشد که ترکیبات رودیم به ندرت دیده می شود.
هیدروسیلیلاسیون نامتقارن درون مولکولی:
هیدروسیلیلاسیون درون مولکولی کاتالیز شده توسط رودیم الکل های آلیلیک مشتق شده از سیلیل اترها توصیف شده است. شکاف اکسیداتیو حاصل از محصولات هیدروسیلیلاسیون چرخشی، راهی به دیول های نوری فعال ایجاد می کند.
اثرات رودیم بر سلامتی
طبق آزمایشات Lenntech بر روی گیاهان، این ماده کمترین سمیت را در میان فلزات پلاتین دارد. با این حال رودیم به طور کلی غیر سمی در نظر گرفته می شود، اما برخی از ترکیبات آن سمی و سرطان زا هستند. نوعی از این ماده که به طور طبیعی وجود دارد فقط از یک ایزوتوپ پایدار Rh-103 تشکیل شده است.
اگر این ماده به صورت پودر یا دانه ای، با هوا مخلوط شود، ممکن است انفجار گرد و غبار انجام شود و همچنین با اکسیژن دی فلوئور واکنش داده و باعث ایجاد آتش سوزی می شود. استنشاق این ماده می تواند منجر به جذب آن در بدن گردد.
تبخیر رودیم در دمای ۲۰ درجه سانتیگراد بسیار ناچیز است، با این وجود، هنگام پراکنده شدن، می تواند به سرعت به غلظت مضر ذرات معلق در هوا دست یابد. اثرات بهداشتی در معرض این ماده بررسی نشده است و اطلاعات کافی در مورد تأثیر این ماده بر سلامت انسان در دسترس نیست، بنابراین نیاز است تا نهایت دقت را در هنگام تماس با این ماده داشته باشید.
اجازه ندهید این گونه مواد بدون مجوزهای مناسب دولتی به محیط زیست منتقل شوند. رودیم برای ارزیابی مقدار آن در خاک یا آب های طبیعی بسیار نادر است و بنابراین می توان تأثیر آن را روی محیط صفر فرض کرد!
جهت جستجوی محصولات شیمیایی اینجا جستجو کنید.
خرید مواد شیمیایی از این سایت تحت گارانتی دکتر شاهرضایی می باشد.