اسید هیدروکلریک (HCl)، همچنین به عنوان اسید کلریدریک نیز شناخته می شود، یک اسید معدنی قوی و بی رنگ دارای مصارف صنعتی زیادی می باشد. اسید هیدروکلریک از لحاظ تاریخی از نمک سنگ و بعداً از نمک مشترک شیمیایی مشابه (NaCl) و اسید سولفوریک تولید می شده است.
اسید هیدروکلریک یک ماده شیمیایی همه کاره است که در صنایع شیمیایی به عنوان یک ماده شیمیایی در تولید مقیاس بزرگ وینیل کلرید (CH۲CHCl) برای پلاستیک PVC و پلی اورتان مورد استفاده قرار می گیرد. اسیدی بسیار خورنده است که در اثر تماس با پوست باعث آسیب جدی به شما می شود! بنابراین رعایت نکات ایمنی حین مصرف ضروری است.
خواص و مشخصات شناسایی
| خواص | مشخصات |
| دانسیته(در۰C 25) (g/ml) 1/2 | فرمول شیمیایی HCl |
| نقطه ذوب(برای۱۷/۳۹ درصد در آب) (۰C) 25/4- | وزن مولکولی (g/mol) 36/458 |
| نقطه جوش(برای ۳۷ درصد درآب) (۰C) 50/5 | شماره (CAS No) 7647-01-0 |
| حلالیت در آب محلول | نام ها: اسید کلریدریک |
| اسیدیته (pka) ۶/۳- | دمای نگهداری (۰C) 2-8 |
فرایند و واکنش های تولید اسید هیدروکلریک
اسید هیدروکلریک ممکن است توسط چندین فرآیند مختلف تولید شود، اگرچه بالای ۹۰ درصد از HCl تولید شده در آمریکا، یک محصول جانبی از واکنش کلرزدایی است. در حال حاضر، سالانه تقریباً ۲.۵ میلیون تن اسید هیدروکلریدریک در آمریکا تولید می شود، در صورتیکه در سال ۱۹۸۵ مقدار ۲.۸ میلیون تن تلید و عرضه می شده است.
اسید هیدروکلریک از طریق ۵ فرایند زیر تولید می شود:
۱-سنتز از عناصر:
H۲ + Cl۲ → ۲HCl
۲-واکنش کلریدهای فلزی، بخصوص کلرید سدیم (NaCl) با اسید سولفوریک (H۲SO۴) یا سولفات هیدروژن:
NaCl + H۲SO۴ → NaHSO۴ + HCl
NaCl + NaHSO۴ → Na۲SO۴ + HCl
۲NaCl + H۲SO۴ → Na۲SO۴ + ۲HCl
۳-به عنوان محصول جانبی فرایند کلرزنی، به طور مثال در تولید دیکلرومتان، تری کلر اتیلن، پرکلوره اتیلن یا کلرید وینیل:
C۲H۴ + Cl۲ → C۲H۴Cl۲
C۲H۴Cl۲ → C۲H۳Cl + HCl
۴- با تجزیه حرارتی کلریدهای هیدراته فلزات سنگین از ترشی رقیق شده مشروبات الکلی در تصفیه فلزات:
۲FeCl۳ + ۶H۲O → Fe۲O۳ + ۳H۲O + 6HCl
۵-از سوزاندن زباله های آلی کلرزنی:
C۴H۶Cl۲ + ۵O۲ → ۴CO۲ + ۲H۲O + 2HCl
در شکل زیر نمودار ساده ای از مراحل مورد استفاده در تولید HCL به عنوان محصول جانبی فرآیند کلرزنی می باشد
(SCC: Source Classification Code):
پس از ترک فرآیند کلرزنی ، جریان گاز حاوی HCl به سمت ستون جذب حرکت می کند، که در آن مایع غلیظ HCl با جذب بخارات HCl در محلول ضعیف اسید هیدروکلریک تولید می شود.
گازهای کلرزنی بدون HCl هیدروکلراید برای فرایندهای بعدی حذف می شوند. سپس اسید هیدروکلریک مایع در جای دیگری از فروخته می شود یا مورد استفاده قرار می گیرد. بخار گاز نهایی به یک اسکرابر فرستاده می شود تا HCl باقیمانده را به منظور تهویه از بین ببرد!
اسید هیدروکلریک ، اسیدی قوی با کاربردهای بسیار!
اسید هیدروکلریک، یک ماده شیمیایی مهم و پرکاربرد است. بیشترین کاربرد اسید هیدروکلریک در صنعت فولاد، اسیدی شدن چاه روغن، تولید مواد غذایی، تولید کلرید کلسیم و فرآوری سنگ است.
نکته جالب در مورد اسید هیدروکلریک این است که معده های ما این ماده شیمیایی را به طور طبیعی تولید می کند که به هضم غذا کمک می کند. اسید هیدروکلریک معده را اسیدی می کند.
این ماده برای پردازش فولاد، ماده مورد استفاده در پل های تعلیق، اتومبیل و کامیون بصورت صنعتی استفاده می شود. از آن در تولید باتری، لامپ های فتوفلاش و آتش بازی نیز استفاده می شود. حتی برای پردازش قند و تهیه ژلاتین نیز استفاده می شود. ۵ پنج کاربرد متداول اسید هیدروکلریک شامل:
– تولید ترکیبات آلی
– تولید ترکیبات معدنی
– از بین بردن لکه های فلزی
– تولید روغن
– تصفیه نمک
– کنترل pH
ایمنی 
اسید هیدروکلریک به عنوان یک آلاینده هوای خطرناک عنوان III ذکر شده است. برخلاف کلرید سدیم، کار کردن با اسید هیدروکلریک کار آسانی نیست و اقدامات احتیاطی لازم است حتماً در نظر گرفته شوند!
این اسید بوی تیز و تحریک کننده دارد و بسیار خورنده است به این معنی که به بیشتر چیزهایی را که لمس می کند صدمه می زند. شاید تعجب کنید که چگونه می توان چنین مایع واکنش پذیر را بدون خراب کردن ظرف آن ذخیره کرد. ظروف فلزی برای این اسید مناسب هستند.
اسید هیدروکلریک یک مایع خطرناک است که باید با احتیاط استفاده شود. اسید به خودی خود خورنده است و اشکال غلیظ ، مایع اسیدی را آزاد می کند که همچنین خطرناک است. اگر اسید یا غبار با پوست ، چشم ها یا اعضای داخلی تماس پیدا کند، در موارد شدید، آسیب می تواند برگشت ناپذیر یا حتی کشنده باشد.
آمونیوم نیترات : خواص، فرایند تولید و کاربرد های آن در صنایع!